Behandeling van een open been (ulcus cruris)

Wanneer iemand een ulcus heeft, is er sprake van een defect van de huid wat reikt tot in de subcutus. Het defect heeft geen of bijna geen tendens om te genezen. Een ulcus cruris wordt ook wel een open been genoemd. Een ulcus cruris ontstaat na een huidverandering. Wanneer men ouder wordt, komt een ulcus cruris vaker voor. De meest voorkomende oorzaak van een ulcus cruris is chronische veneuze insufficiëntie. Dit artikel gaat over de behandeling van het open been.

Een geïnfecteerd ulcus cruris (open been)
Wanneer een ulcus cruris is geïnfecteerd kun je zien als er pus uit het ulcus komt, het ulcus heel erg stinkt en/of de huid ontstekingsverschijnselen vertoont zoals roodheid, warme huid, zwelling en pijn. Wanneer een ulcus geïnfecteerd is, dient het eerst behandelt te worden met vochtige compressen. Deze compressen dienen 4-6 maal daags verwisselt te worden, net zo lang tot het ulcus schoon is. Het nectrotisch beslag (dood weefsel) is na behandeling met vochtige compressen ook makkelijker te verwijderen doordat het verweekt. Wat de wondgenezing verder nog bevorderd is zilversulfadiazine. Er dient alleen orale antibiotica geven te worden wanneer er sprake is van een infectie met beta-hemolytische streptokokken of met S. Aureus.

Een schoon, niet geïnfecteerd ulcus (open been)
Een schoon ulcus moet schoongemaakt worden met kraanwater. De huid die rondom het ulcus ligt dient schoongemaakt te worden met arachideolie. Wanneer er necrose, korsten of een fibrinebeslag aanwezig is, dient dit verwijderd te worden met een pincet en schaar. Op en rond het ulcus kan men daarna dan een zinkoxidesmeersel aanbrengen. Afdekken van het ulcus doet men met hydrofiele gaascompressen. Hier overheen wordt een compressieverband aangelegd.

Occlusieve wondbedekker bij ulcus cruris
Bij de behandeling van een ulcus cruris kan men ook een occlusieve wondbedekker gebruiken. Een occlusieve wondbedekker bevordert de genezing van een ulcus cruris doordat het voorkomt dat de wond uitdroogt. Verder zorgt het ervoor dat de necrose afneemt, activeert het enzymen die de wondgenezing bevorderen en belemmert de bacteriegroei doordat het zorgt voor een lagere pH en zuurstofspanning.
Hieronder volgt een overzicht van de verschillende typen occlusieve wondbedekkers en hun indicatie:

Type

Indicatie

Hydro-gel

Matige vocht afgevende wond, met necrose of inactieve bodem

Hydrocolloid-verband

Matige-ernstige vochtafgevende wond, met necrose of inactieve bodem

Polyuretaanmembraan

Schone wond, zonder/weinig exudaat

Alginaten

Sterke tot zeer sterke vochtafgeving, met necrose of inactieve bodem

Foam-verband

zeer sterke vochtafgevende wond

Ambulante compressietherapie bij ulcus cruris
De behandeling met ambulante compressietherapie berust op het compenseren van de chronische veneuze insufficiëntie die vaak een oorzaak is van een ulcus cruris. Er wordt een compressieverband aangelegd wat een hoge arbeidsdruk geeft en een lage rustdruk. Bij het aanleggen van het compressieverband, is het belangrijk dat de druk afneemt van distaal naar proximaal. Wanneer een patiënt een compressieverband aangelegd heeft gekregen, is het belangrijk dat er veel gelopen wordt.
Hieronder volgt een overzicht van de functies van een ambulante compressietherapie:
• Het opheffen of het verminderen van de terugstromende bloedstroom
• Stijging van de veneuze bloedflow
• Vermindering van het veneuze bloedvolume in het been
• Een daling van de veneuze druk. Dit ontstaat doordat door het verband de kuitspierpomp beter kan functioneren
• Afname van de capillaire filtratie
• Toename van de weefsel oxygenatie
• Verbetering van de lymfeafvoer
• Vermindering van oedeem

Algemene maatregelen bij een ulcus cruris
Er zijn enkele algemene maatregelen die een gunstige invloed kunnen hebben op een ulcus cruris. Het is belangrijk dat de patiënt voldoende blijft lopen en niet te lang achter elkaar stil staat. Wanneer er gerust wordt is het belangrijk het been hoog te leggen. Er dient opgepast te worden voor het ontstaan van nieuwe wondjes. Wanneer een patiënt rookt, is het heel belangrijk hier mee te stoppen. Goede gezonde voeding is belangrijk en wanneer er sprake is van overgewicht, is reductie hiervan belangrijk. Wanneer er sprake is van co-morbiditeiten, dienen deze zo optimaal mogelijk behandeld te worden. Men kan daarbij denken aan diabetes mellitus en hypertensie.

Bronnen:
JH Sillevis Smitt, van Everdingen, JJE,
Starink, ThM, de Haan, M, Dermatovenereologie voor de eerste lijn (2004), Bohn Stafleu van Loghum, Houten